A 39. सामान्य अंकगणित ( भिन्नात्मक संख्याएं के जोड़)

A 39. सामान्य अंकगणित ( भिन्नात्मक संख्याएं के जोड़

लेखक
ॐ जितेन्द्र सिंह तोमर
M.A., B.Ed., DNYS, MASSCOM
14/5/12/11/2021

A 39. सामान्य अंकगणित ( भिन्नात्मक संख्याएं के जोड़

(i) जब हर सामान हो तो

a         c         a + b
__   +  __   = _______
b          b            b

दूसरे शब्दों में – अंशों को योग बंटे हर

अंश-1 + अंश-2
      हर (कोई एक)

****** Rahul Tuition Centre ******
Exercise 01

(01) Solved the followings 

(1)         1         1               
                     +  __   या।   1/3 +1/3          
              3          3              
Sol. 
               1         1        
         =          +  __  
               3         3        

LCM of both dinominater 3 and 3 is 3 

             1   +  1   
      =  ___________
                  3

            2 
      =  ____
             3


(2)         1         1               
                     +  __   या।   1/2 +1/2          
              2          2              

(3)         1         1               
                     +  __   या।   1/4 +1/4          
              4          4              

(4)         1         1               
                     +  __   या।   1/5 +1/5          
              5          5              

(5)         1         2               
                     +  __   या।   1/3 + 2/3       
              3          3              

(6)         3         1               
                     +  __   या।   3/4 +1/4          
              4          4              

(7)         2         1               
                     +  __   या।   2/5 +1/5          
              5          5              

(8)         2         1               
                     +  __   या।   2/3 +1/3          
              3          3              

(9)         2         1               
                     +  __   या।   2/4 +1/4          
              4          4              


(10)         1         1               
                     +  __   या।   1/7 +1/7          
               7          7              

(11)         2         1               
                     +  __   या।   2/7 +1/7
                7          7              

(12)         3        2               
                     +  __   या।   3/7 + 2/7 
               7          7              

(13)        3         2               
                     +  __   या।   3/5 + 2/5     
               5          5              

(14)        1         5               
                     +  __   या।   1/6 + 5/6  
               6          6              

(15)        3         2               
                     +  __   या।   3/6 +2/6 
               6          6              

(16)        2         2               
                     +  __   या।   2/5 +2/5  
               5          5              

(17)         2         3               
                     +  __   या।   2/8 + 3/8  
               8          8              
 
(18)        3         4               
                     +  __   या।   3/9 + 4/9  
               9          9              

(19)         2          3               
                     +   ___   या।   2/11 + 3/11  
               11        11              
 

(20)        3         4               
                     +  ___   या।   3/12 + 4/11  
               12      12              

****** Rahul Tuition Centre ******

(02) Solved the followings
(1)           1              1               
            1         +   1 __   या।   1⅓ +1⅓          
                 3              3              
Sol. 

                1              1               
            1         +   1 __           
                 3              3            
 
               4         4        
         =          +  __  
               3         3        

LCM of both dinominater 3 and 3 is 3 

             4   +  4   
      =  ___________
                  3

            8 
      =  ____
             3
  
                2 
      =  2  ____ Ans.
                3

(2)            1            1               
            1         +  2 __   या।   1½ + 2½          
                 2            2              

(3)             1           1               
             2        +  3 __   या।   2¼ + 3¼          
                  4            4              

(4)            1             1               
             3        +  4 __   या।   3⅕ + 4⅕          
                 5             5              

(5)         1             2               
         3         +  4  __   या।   3⅓ + 4⅔       
               3            3              

(6)          3           1               
           3        + 4 __   या।   3¾ + 4¼          
               4            4              

(7)           2            1               
           3        +  5 __   या।   3⅖ + 5⅕          
                5            5              

(8)         2             1               
          5         + 4  __   या।   5⅔ + 4⅓          
               3             3              

(9)            1            1               
            3         + 4  __   या।   3⅙ + 4⅙         
                  6            6              


(10)            1           1               
              7        +  7 __   या।   7⅐ + 7⅐          
                  7            7              


03. Solved the following:

****** Rahul Tuition Centre ******

(i) जब हर सामान हो तो

a         c            e            a + b +  e
__   +  __  +     ___     = ___________
b          b          b                    b

दूसरे शब्दों में – अंशों को योग बंटे हर

=  अंश-1 + अंश-2 + अंश-3 
             हर (कोई एक)

(03) Solved the followings

(1)         1         1          1     
                     +  __   +  __  या।  1/2 +1/2 +1/2
              2          2         2      
Sol. 
               1         1        1     
         =          +  __   +  __  
               2         2        2      

LCM of all three dinominater 2, 2 and 2 is 2 

             1   +  1    +    1  
      =  __________________
                         2

             3 
      =  ____
             2

                 1 
      =  1 ____
                 2


(2)         1         1          1     
                     +  __   +  __  या।  1/3 +1/3 +1/3
              3          3         3      

(3)         1         1          1     
                     +  __   +  __  या।  1/4 +1/4 +1/4
              4          4         4      

(4)         1         1          1     
                     +  __   +  __  या।  1/5 +1/5 +1/5
              5          5         5      

(5)         1         2          2     
                     +  __   +  __  या।  1/5 +2/5 +2/5
              5          5         5      

(6)         3         1          3     
                     +  __   +  __  या।  3/4 +1/4 +3/4
              4          4         4      

(7)         2         3          4     
                     +  __   +  __  या।  2/5 +3/5 + 4/5
              5          5         5      

(8)         1         2          3     
                     +  __   +  __  या।  1/6 +2/6 + 3/6
              6          6         6      

(9)         1         2          3     
                     +  __   +  __  या।  1/7 +2/7 + 3/7
              7          7         7      

(10)         1        3          5     
                      +  __   +  __  या।  1/5 +2/5 +2/5
               8          8         8      

(11)         4         4          2     
                     +  __   +  __    या।  4/5 +4/5 +2/5
              5          5         5      


(04) Solved the followings

(1)         1             1          1     
        1  ___   +  2 __   + 3 __  या।  1½ + 2½ +3½
              2             2          2      
Sol. 
              1             1          1     
        1  ___   +  2 __   + 3 __  
              2             2          2   

               3         5        7     
         =          +  __   +  __  
               2         2        2      

LCM of all three dinominater 2, 2 and 2 is 2 

             3   +  5    +    7  
      =  __________________
                         2

           15 
      =  ____
             2

                 1 
      =  7  ____
                 2


(2)          1            1            1     
           1        + 2  __   +  3 __  या।  1⅓ +2⅓ +3⅓
                3            3           3      

(3)         1            1            1     
          1        +  2 __   +  3 __  या।  1¼ +2¼ +3¼
              4             4           4      

(4)         1           1           1     
          1        + 2 __   + 3 __  या।  1⅕ +2⅕ +3⅕
              5           5           5      

(5)            1             2          2     
             1        +  2 __   + 3 __  
                 5             5          5      

(6)         3            1           3     
          1        + 2 __   +  3 __  या।  3/4 +1/4 +3/4
               4           4           4      

(7)         2           3           4     
         1        +  2 __   +  3 __ 
              5           5            5      

(8)           1            2            3     
            3        +  2 __   +  1 __  
                 6            6            6      

(9)         1            2            3     
          2        +  1 __   +  3 __ 
              7             7           7      

(10)        1             3            5     
           3         +  2 __   +  2 __  
               8              8            8      

(11)         4             4            2     
             1        +  2 __   +  3 __    
                 5            5            5      

(05) Solved the followings
****** Rahul Tuition Centre ******

(ii) जब हर असामान हो तो
a         c        b.d(a/b)  + b.d(c/d)
__   +  __   = ____________________
b         d                      b.d

      a.d  + b.c  
=    __________
            b.d


जब भिन्नों का हर असमान होता है तो उनका योग करते समय सबसे पहले प्रत्येक भिन्न के हर का ल० स० ज्ञात करते हैं फिर प्रत्येक भिन्न के हर से ल० स० में भाग देकर प्राप्त भागफल को प्रत्येक भिन्न के अंश से गुणा कर देते हैं।
****** Rahul Tuition Centre ******

Exercise 02

(01) Solved the followings 
निम्न को सरल करो

(1)         1         1               
                     +  __   या।   1/2 +1/3          
              2          3              
Sol. 
(2)         1         1               
                     +  __   या।   1/3 +1/6          
              3          6              

(3)         1         1               
                     +  __   या।   1/2 +1/4          
              2          4              

(4)         1         1               
                     +  __   या।   1/5 +1/10    
              5          10              

(5)         1         2               
                     +  __   या।   1/2 + 2/3       
              2          3              

(6)         3         1               
                     +  __   या।   3/4 +1/2          
              4          2              

(7)         2         1               
                     +  __   या।   2/3 +1/5          
              3          5              

(8)         2         1               
                     +  __   या।   2/5 +1/3          
              5          3              

(9)         2         1               
                     +  __   या।   2/7 +1/14    
              7         14              


(10)         1         1               
                     +  __   या।   1/14 +1/7    
               14          7              

(11)         1         1               
                     +  __   या।   1/2 +1/7
                2          7              

(12)         2        2               
                     +  __   या।   2/3 + 2/7 
               3          7              

(13)        3         2               
                     +  __   या।   3/5 + 2/10     
               5         10              

(14)        1         3               
                     +  __   या।   1/6 + 2/3  
               6         3              

(15)        3         2               
                     +  __   या।   3/6 +2/12 
               6          12              

(16)        2         2               
                     +  __   या।   2/3 +2/5  
               3          5              

(17)         2         3               
                     +  __   या।   2/3 + 3/8  
               3          8              
 
(18)        3         4               
                     +  __   या।   3/9 + 4/9  
               9        18              

(19)         2         3               
                     +  __   या।   2/4 + 3/8  
               4          8              
 
(20)        3         4               
                     +  __   या।   3/6 + 4/9  
               6        18              

****** Rahul Tuition Centre ******

(01) Solved the followings 
निम्न को सरल करो

(1)         1           1               
         1        + 2  __   या।   1½ + 2⅓          
              2            3              
Sol. 

(2)         1           1               
         2         + 3 __   या।   2⅓ + 3⅙          
              3           6              

(3)         1           1               
         4         + 1 __   या।   4½ + 1¼         
              2           4              

(4)            1            1               
           3          + 4  __   या।   3⅕ + 4⅒    
                 5            10              

(5)         1            2               
         4        +  5 __          
              2            3              

(6)          3            1               
           1        +  2 __           
                4             2              

(7)         2            1               
          3        +  2 __           
              3             5              

(8)         2            1               
          5        +  6 __           
              5            3              

(9)         2             1               
          3        +  3 ___   
              7            14              


(10)          1             1               
             2        +  3 __    
                 14           7              


(03) Solved the followings
****** Rahul Tuition Centre ******

(03) Solved the followings
****** Rahul Tuition Centre ******

Post a Comment