विनजीत वैदिक अंकगणित पुस्तक || 1 || अध्याय 14.05 || 11 के गुणज से गुणा (Type 1C)

विनजीत वैदिक अंकगणित पुस्तक || 1 || अध्याय 14.05 || 11 के गुणज से गुणा (Type 1C)

Vinjeet Vedic Arithmetic Book || 1 || Chapter 14.05 || Multiplication by multiples of 11 (Type 1C)

Author

लेखक

ॐ जितेन्द्र सिंह तोमर

(M.A., B. Ed., MASSCOM, DNYS )

(Specialist in Basic and Vedic Maths)


अध्याय 14.05

गुण्यांक  = गुणकांक 11 या 11 के गुणज

Multiplicand = Multiplayer 11 Or Multiple of 11

पिछले भाग में हमने संख्या 11 से किसी भी संख्या का गुणा करना सीखा। इसके लिए सबसे अच्छा मेथड स्लैशिंग मेथड रहा । 

चलिए हम अब इस अध्याय में 11 और उसके गुणजों अर्थात मल्टीपल्स (11, 22, 33, 44, 55, 66, 77, 88, 99, 110 आदि) से गुणा करना सीखेंगे।

11 से गुणा करने का स्लाइसिंग मेथड इस प्रकार है।

In the previous section we learned how to multiply any number by the number 11. The best method for this was slashing method.

Let us now learn to multiply by 11 and its multiples i.e. multiples (11, 22, 33, 44, 55, 66, 77, 88, 99, 110 etc.) in this chapter.

The slashing method of multiplying by 11 is as follows.

01. स्लैशिंग तथा बैलेंसिंग द्वारा

01. By Slashing And Balancing Method

AB × 11 = A/(A+B)/B

ABC × 11 = A/(A+B)/(B+C)/C

ABCD × 11 = A/(A+B)/(B+C)/(C+D)/D

आदि द्वारा।

अब थोड़ा सा ध्यान यदि हमें 22 से गुणा करने हैं तो हम  स्लैशिंग टूल का ही उपयोग कर सकते हैं। कैसे नीचे देखें और समझे।

Now pay a little attention, if we have to multiply by 22 then we can use slashing tool only, see below and understand how.

★  22 से गुणा करने के लिए 

★ to multiply by 22

AB × 22 

= AB × 2 × 11 

= 2 (AB × 11)

=2 [ A/(A+B)/B ]


★ 33 से गुणा करने के लिए 

★ to multiply by 33

AB × 33

= AB × 3 × 11 

= 3 (AB × 11)

= 3 [ A/(A+B)/B ]


★ 44 से गुणा करने के लिए 

★ to multiply by 45

AB × 44

= AB × 4 × 11 

= 4 (AB × 11)

= 4 [ A/(A+B)/B ]


★ 55 आदि से गुणा करने के लिए

★ to multiply by 55

AB × 55

= AB × 5 × 11 

= 5 (AB × 11)

= 5 [ A/(A+B)/B ]


Practice Time 01

11से गुणा करना  हम पिछले अध्याय 14.03 में सीख चुके हैं। इस अध्याय को करने से पहले 14.03 अध्याय अवश्य कर लें।

We have learned how to multiply by 11 in the previous chapter 14.03. Before doing this chapter, make sure to do chapter 14.03.

(1) 12 × 11

(2) 99 × 11

(3) 23 × 11

(4) 87 × 11

(5) 34 × 11 

(6) 167 × 11 

(7) 256 × 11 

(8) 346 × 11

(9) 432 × 11

(10) 579 × 11 

(11) 1274 × 11 

(12) 3473 × 11 

(13) 4558 × 11 

(14) 7896 × 11 

(15) 9236 × 11 


Sol. (1) 12 × 11

= 1/(1+2)/2

= 1/3/2

= 132


Sol. (8) 167 × 11

= 1/(1+6)/(6+7)/7

= 1/7/¹3/7

= 1837


Sol. (15) 1274 × 11

= 1/(1+2)/(2+7)/(7+4)/4

= 1/3/9/¹1/4

= 14014


Practice Time 02

(1) 12 × 22

(2) 99 × 22

(3) 23 × 22

(4) 87 × 22

(5) 34 × 22 

(6) 167 × 22 

(7) 256 × 22 

(8) 346 × 22

(9) 432 × 22

(10) 579 × 22 

(11) 1274 × 22 

(12) 3473 × 22 

(13) 4558 × 22 

(14) 7896 × 22 

(15) 9236 × 22 


Sol. (1) 12 × 22

= 12 × 11 × 2

= 2 × 12 × 11

= 2 [ 12 × 11 ]

= 2 [1/(1+2)/2]

= 2 [1/3/2]

= 2 [132]

= 264


Sol. (6) 167 × 22

= 167 × 11 × 2

= 2 × 167 × 11

= 2 [ 167 × 11 ]

= 2 [1/(1+6)/(6+7)/7]

= 2 [1/7/¹3/7]

= 2 [1837]

= 3674


Sol. (11) 1274 × 22

= 1274 × 11 × 2

= 2 × 1274 × 11

= 2 [ 1274 × 11 ]

= 2 [1/(1+2)/(2+7)/(7+4)/4]

= 2 [1/3/9/¹1/4]

= 2 [14014]

= 28028


Practice Time 03

(1) 12 × 33

(2) 99 × 33

(3) 23 × 33

(4) 87 × 33

(5) 34 × 33 

(6) 167 × 33 

(7) 256 × 33 

(8) 346 × 33

(9) 432 × 33

(10) 579 × 33 

(11) 1274 × 33 

(12) 3473 × 33 

(13) 4558 × 33 

(14) 7896 × 33 

(15) 9236 × 33 


Sol. (1) 12 × 33

= 12 × 11 × 3

= 3 × 12 × 11

= 3 [ 12 × 11 ]

= 3 [1/(1+2)/2]

= 3 [1/3/2]

= 3 [132]

= 396


Sol. (6) 167 × 33

= 167 × 11 × 3

= 3 × 167 × 11

= 3 [ 167 × 11 ]

= 3 [1/(1+6)/(6+7)/7]

= 3 [1/7/¹3/7]

= 3 [1837]

= 5511


Sol. (11) 1274 × 33

= 1274 × 11 × 3

= 3 × 1274 × 11

= 3 [ 1274 × 11 ]

= 3 [1/(1+2)/(2+7)/(7+4)/4]

= 3 [1/3/9/¹1/4]

= 3 [14014]

= 42042


Practice Time 04

(1) 12 × 44

(2) 99 × 44

(3) 23 × 44

(4) 87 × 44

(5) 34 × 44 

(6) 167 × 44 

(7) 256 × 44 

(8) 346 × 44

(9) 432 × 44

(10) 579 × 44 

(11) 1274 × 44 

(12) 3473 × 44 

(13) 4558 × 44 

(14) 7896 × 44 

(15) 9236 × 44 


Sol. (1) 12 × 44

= 12 × 11 × 4

= 4 × 12 × 11

= 4 [ 12 × 11 ]

= 4 [1/(1+2)/2]

= 4 [1/3/2]

= 4 [132]

= 528


Sol. (6) 167 × 44

= 167 × 11 × 4

= 4 × 167 × 11

= 4 [ 167 × 11 ]

= 4 [1/(1+6)/(6+7)/7]

= 4 [1/7/¹3/7]

= 4 [1837]

= 7348


Sol. (11) 1274 × 44

= 1274 × 11 × 4

= 4 × 1274 × 11

= 4 [ 1274 × 11 ]

= 4 [1/(1+2)/(2+7)/(7+4)/4]

= 4 [1/3/9/¹1/4]

= 4 [14014]

= 56056


Practice Time 05

(1) 12 × 55

(2) 99 × 55

(3) 23 × 55

(4) 87 × 55

(5) 34 × 55 

(6) 167 × 55 

(7) 256 × 55 

(8) 346 × 55

(9) 432 × 55

(10) 579 × 55 

(11) 1274 × 55 

(12) 3473 × 55 

(13) 4558 × 55 

(14) 7896 × 55 

(15) 9236 × 55 


Sol. (1) 12 × 55

= 12 × 11 × 5

= 5 × 12 × 11

= 5 [ 12 × 11 ]

= 5 [1/(1+2)/2]

= 5 [1/3/2]

= 5 [132]

= 660


Sol. (6) 167 × 55

= 167 × 11 × 5

= 5 × 167 × 11

= 5 [ 167 × 11 ]

= 5 [1/(1+6)/(6+7)/7]

= 5 [1/7/¹3/7]

= 5 [1837]

= 9185


Sol. (11) 1274 × 55

= 1274 × 11 × 5

= 5 × 1274 × 11

= 5 [ 1274 × 11 ]

= 5 [1/(1+2)/(2+7)/(7+4)/4]

= 5 [1/3/9/¹1/4]

= 5 [14014]

= 70070


Practice Time 02

(1) 3242 × 11

(2) 9913 × 22

(3) 4343 × 33

(4) 8723 × 44

(5) 5456 × 55

(6) 7965 × 66

(7) 4789 × 77

(8) 6767 × 88

(9) 5867 × 99

(10) 4765 × 110

(11) 23923 × 11

(12) 37191 × 22

(13) 46232 × 33

(14) 58343 × 44

(15) 67545 × 55

(16) 127434 × 66

(17) 235587 × 77

(18) 349767 × 88

(19) 453568 × 99

(20) 568967 × 110


Sol. (1) 3242 × 11

= 3/(3+2)/(2+4)/(4+2)/2

= 3/5/6/6/2

= 35662


Sol. (11) 23923 × 11

= 2/(2+3)/(3+9)/(9+2)/(2+3)/3

= 2/5/¹2/¹1/5/3

= 2/6/3/1/5/3 

= 263154


Sol. (16) 127434 × 66

= 1274 × 11 × 6

= 6 × 1274 × 11

= 6 [1/(1+2)/(2+7) /(7+4)/ (4+3)/ (3+4)/4]

= 6 [1/3/9/¹1/7/7/4]

= 6 [1401664]

= 8409984


Post a Comment