विनजीत वैदिक अंकगणित पुस्तक || 1 || अध्याय 13.03 || 9 सीरीज की गुणा (Type 3)

विनजीत वैदिक अंकगणित पुस्तक || 1 || अध्याय 13.03 || 9 सीरीज की गुणा (Type 3)

लेखक

ॐ जितेन्द्र सिंह तोमर

(M.A., B. Ed., MASSCOM, DNYS )

(Specialist in Basic and Vedic Maths)

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

Multiplication by 9's

गुणन – सीरीज की गुणा

– पूरक (निखिलम सूत्र द्वारा) 

     निखिलम नवत: चरमं दशत:

– 9 से सीरीज की गुणा

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

अध्याय 13.03

तृतीय प्रकार

जब गुण्यांकों की संख्या ज्यादा तथा गुणकांकों की संख्या कम होती है। 

गुण्यांक संख्या अधिक > गुणकांक संख्या कम

Third Type 

When Number of the Multiplicand is more than multiplayer.

Digits of Multiplicand > Digits of Multiplier 

       A/B × 9

     A/BC × 99

   AB/CD × 99

 AB/CDE × 999

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

नियम नंबर 1 

LHS या गुण्यांक को स्लैश (/) द्वारा दो बराबर भागों में बांटना है। 

इसके लिए गुणकांक में 9 की संख्या देखें। जितने 9 अंक हो; गुण्यांक में इकाई से उतने अंक गिनकर गुणकांक में स्लैश ( / ) लगा देते हैं।

जैसे    ABCD × 99 के गुणकांक में दो 9 अर्थात 99 हैं। इसलिए ABCD के AB/CD के बीच में स्लैश लगेगा।

नियम नंबर 2

अब बाकी बचे भाग का एकाधिकेन CD के नीचे लिख कर घटाएंगे और स्लैश ( / ) लगा कर CD का पूरक लिख देंगे।

Rule Number 1

The LHS or Multiplicand is to be divided into two equal parts by a slash (/).

For this, see the number 9 in the Multiplier. As many as 9 digits; By counting the number of units in the Multiplicand, we put a slash ( / ) in the Multiplicand.

For example, there are two 9s in the Multiplier of ABCD × 99 i.e. 99. Therefore, slash will be placed in between AB/CD of ABCD.

Rule Number 2

Now we will subtract the remaining part by writing the ekaadhiken of CD below it and write the complement of CD by adding a slash ( / ).

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

 (i) 

A /  B × 9

↓ /– •A/ C of B

A /(B–•A)/C of B


 (ii) 

A B /   C  D × 9 9

↓   ↓/– •(AB)/ C of CD

A B /(CD–•AB)/C of CD


 (iIi) ABCDE × 999

A B /   C  D E × 9 9 9

↓   ↓/– •(AB)  / C of CDE

A B /(CD–•AB)/C of CDE

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

Ex. 4567 × 99

Sol.

4 5 /   6  7  × 9 9

↓   ↓/– •(45)  / C of 67

4 5/ (67–46)/100 – 67

= 45/(21)/33

=  452133

Ex. 25999 × 999

Sol.

2 5 /   9  9 9  × 9 9 9

↓   ↓– •(25)  / C of 999

2 5 (999–26)/1000 – 999

= 25(973)/001

=  25973001


Ex. 122 × 9

Sol.

   1  2 /  × 

   ↓– •(12)  / C of 2

     (122–13)/10 – 2

= 109/8

=  452133

Ex. 4567 × 99

Sol.

1 5  6/  3  9  × 9 9

↓   ↓– •(156)  / C of 3 9

1 5 6 (3 9–157)/100 – 39

= 14482/61

=  1448261

🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

Practice Time 01

2D × 99

(1) 123 × 99

(2) 998 × 99 

(3) 234 × 99 

(4) 876 × 99 

(5) 345 × 99 

(6) 7687 × 99 

(7) 4876 × 99 

(8) 6678 × 99 

(9) 5678 × 99 

(10) 4678 × 99

(11) 3245 × 99

(12) 79567 × 999 

(13) 63456 × 999

(14) 84342 × 999

(15) 74768 × 999

(16) 73747 × 9999

(17) 58678 × 9999

(18) 96543 × 9999 

(19) 36574 × 9999 

(20) 86543 × 9999


Sol. (1) 

12 × 99

= *12/(100–12)

= 11/88

= 1188

Sol. (2) 

99 × 99

= *99/(100–99)

= 98/01

= 9801


🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

Practice Time 03

3D × 999

(1) 132 × 99

(2) 909 × 99

(3) 243 × 99

(4) 867 × 99

(5) 354 × 99

(6) 7987 × 999

(7) 4787 × 999

(8) 6768 × 999

(9) 5869 × 999

(10) 4768 × 999

(11) 39212 × 9999

(12) 71923 × 9999

(13) 62345 × 9999

(14) 83456 × 9999

(15) 754567 × 9999

(16) 743456 × 9999

(17) 558454 × 9999

(18) 976544 × 9999

(19) 356543 × 9999

(20) 896544 × 9999

Sol. (1) 

132 × 999

= *132/(1000–868)

= 131/868

= 131868


Sol. (2) 

909 × 999

= *909/(1000–909)

= 908/091

= 908091


🌺🌺🌺🪷🪷 Vinjeet Vedic Maths 🪷🪷🌺🌺

Practice Time 05

5.D × 5T9

(1) 13245 × 999

(2) 90912 × 999

(3) 24345 × 999

(4) 86789 × 999

(5) 35456 × 999


6.D × 6T9

(6) 796578 × 9999

(7) 478912 × 9999

(8) 676781 × 9999

(9) 586762 × 9999

(10) 476563 × 9999


7.D × 7T9

(11) 1796578 × 99999

(12) 2478912 × 99999

(13) 3676781 × 99999

(14) 4586762 × 99999

(15) 5476563 × 99999


8.D × 8T9

(16) 39234565 × 9999999

(17) 71912345 × 9999999

(18) 62323456 × 9999999

(19) 83434567 × 9999999

(20) 75456789 × 9999999


9.D × 9T9

(21) 743456789 × 9999999

(22) 558789123 × 9999999

(23) 976745678 × 9999999

(24) 356891234 × 9999999

(25) 896789234 × 9999999

Sol. (1) 

1324 × 9999

= *13245/(100000–13245)

= 13244/86755

= 1324586755


Sol. (6) 

796578 × 999999

= *796578/(10000–796578)

= 796577/203422

= 796577203422

Post a Comment